ENDURE NETWORK

Vliegtuigbespuitingen zullen in principe worden verboden. Copyright: Alain Beguey, INRA, Tours, France.

Het bestrijdingsmiddelen'pakket' bestaat uit twee afzonderlijke delen.

1. Een deel dat de productie en toelating van bestrijdingsmiddelen behandelt. Dit zal resulteren in een verbod van een aantal ‘actieve stoffen’ (de chemische bestanddelen van bestrijdingsmiddelen). De wetgeving streeft vooral naar een verbod op zeer giftige, bijvoorbeeld kankerverwekkende, stoffen.
2. Het tweede deel, de richtlijn voor het duurzaam gebruik van bestrijdingsmiddelen benadrukt het belang van geïntegreerde gewasbescherming (IPM). De EU-lidstaten moeten dit stimuleren als alternatief voor het gebruik van (chemische) bestrijdingsmiddelen. Bovendien zullen bepaalde toepassingen, zoals vliegtuigbespuitingen en toepassing van bestrijdingsmiddelen in openbaar groen, worden verboden of aanzienlijk beperkt.

Verbod van giftige stoffen

De kernpunten in de regelgeving rond de productie en toelating van bestrijdingsmiddelen zijn:

• Op Europees niveau wordt een positieve lijst met toegelaten ‘actieve stoffen’ (de chemische bestanddelen van bestrijdingsmiddelen) opgesteld. Bestrijdingsmiddelen zullen op nationaal niveau worden toegelaten op basis van deze lijst.
• Bepaalde zeer giftige stoffen zullen worden verboden tenzij de blootstelling daaraan in de praktijk verwaarloosbaar zou zijn. Het gaat daarbij om stoffen die kankerverwekkend, mutageen (mogelijk erfelijke veranderingen veroorzakend) of giftig bij voortplaning zijn, om endocrine-verstorende stoffen en om PBT/zPzB-stoffen (persistent, bioaccumulerend en toxisch/zeer persistent en zeer bioaccumulerend) die in het milieu slechts langzaam worden afgebroken en zich kunnen ophopen in plant, dier en mens.
• Hogere veiligheidsnormen kunnen worden vastgesteld voor stoffen met ontwikkelings-neurotoxische (schadelijk voor het zenuwstelsel) en immunotoxische (schadelijk voor het immuunsysteem) eigenschappen.
• Als een stof nodig is voor de bestrijding van een ernstig plantenziektenkundig probleem kan deze voor maximaal vijf jaar worden toegelaten, ook als deze niet voldoet aan de bovengenoemde veiligheidsnormen.
• Producten die bepaalde schadelijke bestanddelen bevatten, moeten worden vervangen als er veiliger alternatieven blijken te bestaan. Leden van het Europees Parlement hebben met succes aangedrongen op een kortere termijn voor de vervanging van dergelijke producten: drie jaar in plaats van vijf jaar.
• Stoffen met een mogelijk risisco voor bijen zullen worden verboden.

Maatregelen moeten worden genomen om het aquatisch mileu te beschermen. Copyright: Gérard Paillard, INRA, Paris, France.

Het Europees Parlement is van mening dat deze maatregelen gunstig zijn voor zowel fabrikanten als voor gebruikers van bestrijdingsmiddelen omdat lidstaten in staat zullen zijn bestrijdingsmiddelen toe te laten op nationaal niveau of via wederzijdse erkenning. De EU zal worden verdeeld in drie zones (Noord, Centraal en Zuid*) met als basisregel een verplichte wederzijdse erkenning binnen elke zone. Volgens het parlement wordt het zo gemakkelijker voor fabrikanten om toelating te krijgen voor hun producten buiten de nationale grenzen en binnen de betreffende zone. Gebruikers zullen zo sneller over bestrijdingsmiddelen kunnen beschikken. Individuele staten zullen in sommige gevallen een bepaald product wel mogen verbieden, bijvoorbeeld op grond van specifieke milieu- of landbouwkundige omstandigheden.

De nieuwe wetgeving zal de bestaande EU-wetgeving slechts geleidelijk vervangen.. Bestrijdingsmiddelen toegelaten onder de huidige wetgeving zullen beschikbaar blijven tot hun huidige toelating afloopt. Zo wordt voorkomen dat er plotseling op grote schaal producten van de markt zullen verdwijnen. Het Duitse Federale Ministerie van Voedsel, Landbouw en Consumentenbescherming heeft overigens een interessante evaluatie van de wetgeving uitgevoerd:

Terugdringing en verbeterde toepassing van bestrijdingsmiddelen

De kernpunten van de richtlijn voor het duurzaam gebruik van bestrijdingsmiddelen moeten uiterlijk december 2012 in de Nationale Actieplannen van de lidstaten opgenomen zijn. Deze kernpunten zijn:

• Het principe van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) wordt vastgelegd. Dat wil zeggen dat waar mogelijk het gebruik van niet-chemische gewasbeschermingsmethoden zoals gewasrotatie wordt gestimuleerd als alternatief voor chemische bestrijdingsmiddelen.
• Lidstaten moeten Nationale Actieplannen opstellen om de ‘risico’s en effecten van bestrijdingsmiddelengebruik’ voor de gezondheid van mens en milieu terug te dringen, inclusief tijdschema’s en doelstellingen voor gebruiksreductie. Het Europees parlement liet de eis van een reductiedoelstelling van 50% vallen om een compromis met de Raad mogelijk te maken.
• Vliegtuigbespuitingen zullen in principe worden verboden, hoewel uitzonderingen via toestemming van de autoriteiten mogelijk blijven. Bespuitingen in de buurt van bewoonde gebieden zullen niet meer worden toegestaan.
• Lidstaten moeten passende maatregelen nemen het aquatisch milieu en de drinkwatervoorziening te beschermen tegen de effecten van bestrijdingsmiddelen, inclusief onder andere bufferzones rond waterlichamen en veiligheidszones voor alle oppervlakte- en grondwater dat wordt gebruikt voor drinkwater. Ook moeten er beschermingszones komen langs wegen en spoorwegen.
• Het gebruik van bestrijdingsmiddelen in specifieke gebieden als parken, scholen, sportterreinen en bij ziekenhuizen moet worden beperkt of verboden.
• Er komen nieuwe regels in de opleidingen voor zowel gebruikers als verkopers van bestrijdingsmiddelen. Het gaat daarbij om transport en opslag, informatie en bewustzijnsvorming, en de inspectie van bestrijdingsmiddelenapparatuur.

* De zones zijn:

Noord: Denemarken, Estland, Letland, Litouwen, Finland en Zweden.

Centraal:  België, Tsechische Republiek, Duitsland, Ierland, Luxemburg, Hongarije, Nederland, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Slovenië, Slowakije en Verenigd Koninkrijk.

Zuid:  Bulgarije, Griekenland, Spanje, Frankrijk, Italië, Cyprus, Malta en Portugal.

ENDURE is van mening dat een strikte visie van de EU op de bestrijdingsmiddelenwetgeving betekent dat er gelijktijdig duurzaam en doortastend actie moet worden ondernomen om het ontwerpen en invoeren van nieuwe oplossingen te bevorderen. Op deze manier kan de ontwikkeling van geïntegreerde gewasbeschermingsprogramma’s bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van de Europese landbouw waarbij de concurrentiekracht in stand wordt gehouden. Daarover kunt u meer lezen in het hier te downloaden ‘position paper’ van ENDURE: